دانشنامه مبارزه با آفات سبزی و صیفی
آفات سبزی و صیفی
گیاهان سبزی و صیفی مهمترین منبع درآمد برای کشاورزان خُرده پا و حاشیه ای محسوب می شوند. افزایش جمعیت انگیزه بالایی برای کشت سبزیجات به عنوان منبع مهم ویتامین ها و مواد معدنی ایجاد کرده است.طبق آمار رسمی سازمان خواروبار جهانی، ایران از نظر تولید بسیاری از محصولات سبزی و صیفی دارای رتبه های برتر در جهان است. به عنوان مثال ایران در تولید خیار و هندوانه رتبه دوم، در خربزه رتبه سوم، در بادمجان و پیاز رتبه پنجم، در گوجه فرنگی رتبه ششم و در کاهو و کلم رتبه هفتم را در جهان به خود اختصاص داده است.(فائو 2020 )
براساس آخرین آمار نامه وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی 1397ـ1396 سطح زیر کشت محصولات کشاورزی حدود 11 میلیون هكتار بوده که تنها 7.3 درصد از آن مربوط به که محصولات جالیزی و سبزیجات بوده است. در حالی که در سال زراعی مذکور از 81.2 میلیون تُن تولید از انواع محصولات کشاورزی ، 31.6 درصد متعلق به گروه محصولات جالیزی و سبزیجات بوده که نشان دهنده سهم بالای محصولات جالیزی و سبزیجات در امنیت غذایی کشور است.
ایران به دلیل داشتن اقلیم های متنوع و چهار فصل دارای بالاترین تنوع در کشت محصولات سبزی و صیفی در جهان است( هویج، انواع فلفل، انواع خربزه، انواع کدو، انواع هندوانه، بامیه، لبو، اسفناج، شلغم، انواع خیار، انواع کلم، کرفس، انواع گوجه فرنگی، سبزیجات برگی، پیاز، بادمجان، انواع کاهو و….)
حفاظت همه جانبه محصولات سبزی و صیفی از آفات و بیماری ها و علف های هرز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد چرا که مستقیما با کیفیت و عملکرد و سلامت بهداشتی محصول رابطه مستقیم داشته و دارد از آن جا که هزینه در هکتار محصولات سبزی و صیفی در مقایسه با محصولات زراعی و باغی بسیار بالا می باشد( هزینه بذور هیبرید و نحوه کاشت، داشت و برداشت و بسته بندی) هر گونه کوتاهی در حفظ مزرعه می تواند منجر به خسارات غیر قابل جبران برای کشاورزان گردد.
تنوع آفات و بیماری های تهدید کننده در کشت های سبزی و صیفی بسیار بالاست و به اختصار می توان موارد زیر اشاره نمود:
سفید بالک های ناقل ویروس، انواع شته و زنجرک ها، بوته میری ناشی از قارچ های پیتیوم، فیتوفترا و رایزکتونیا، پژمردگی آوندی ناشی از قارچ فوزاریوم و ورتیسلیوم، سفیدک های سطحی و داخلی، بیماری های ناشی از باکتری ها و مایکوپلاسما، انواع کنه ها، انواع لاروهای برگخوار پروانه ها و سوسک ها، کرم هلیوتیس، کرم های طوقه بُر یا آگروتیس، مینوزها، لکه موجی آلترناریایی، آنتراکنوز، قارچ سپتوریا، کپک خاکستری ناشی از بوتریتیس، گل جالیز، انواع ویروس ها، کرم مفتولی، نماتد ها مانند نماتد مولد غده در ریشه، بید کلم و….
منابع:
مـرکـز آمـار ایـران، 1397. معاونت آمار و اطلاعات سازمان مديريت و برنامه ريزي استانها.
وضعیت تولید بذور هیبرید در کشور: با تأکید بر بذور سبزی و صیفی، مرکز پژوهش های مجلس
آفات صیفی
گیاهان سبزی و صیفی مهمترین منبع درآمد برای کشاورزان خُرده پا و حاشیه ای محسوب می شوند. افزایش جمعیت انگیزه بالایی برای کشت سبزیجات به عنوان منبع مهم ویتامین ها و مواد معدنی ایجاد کرده است.طبق آمار رسمی سازمان خواروبار جهانی، ایران از نظر تولید بسیاری از محصولات سبزی و صیفی دارای رتبه های برتر در جهان است. به عنوان مثال ایران در تولید خیار و هندوانه رتبه دوم، در خربزه رتبه سوم، در بادمجان و پیاز رتبه پنجم، در گوجه فرنگی رتبه ششم و در کاهو و کلم رتبه هفتم را در جهان به خود اختصاص داده است.(فائو 2020 )
براساس آخرین آمار نامه وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی 1397ـ1396 سطح زیر کشت محصولات کشاورزی حدود 11 میلیون هكتار بوده که تنها 7.3 درصد از آن مربوط به که محصولات جالیزی و سبزیجات بوده است. در حالی که در سال زراعی مذکور از 81.2 میلیون تُن تولید از انواع محصولات کشاورزی، 31.6درصد متعلق به گروه محصولات جالیزی و سبزیجات بوده که نشان دهنده سهم بالای محصولات جالیزی و سبزیجات در امنیت غذایی کشور است.
ایران به دلیل داشتن اقلیم های متنوع و چهار فصل دارای بالاترین تنوع در کشت محصولات سبزی و صیفی در جهان است( هویج، انواع فلفل، انواع خربزه، انواع کدو، انواع هندوانه، بامیه، لبو، اسفناج، شلغم، انواع خیار، انواع کلم، کرفس، انواع گوجه فرنگی، سبزیجات برگی، پیاز، بادمجان، انواع کاهو و….)
حفاظت همه جانبه محصولات سبزی و صیفی از آفات و بیماری ها و علف های هرز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد چرا که مستقیما با کیفیت و عملکرد و سلامت بهداشتی محصول رابطه مستقیم داشته و دارد از آن جا که هزینه در هکتار محصولات سبزی و صیفی در مقایسه با محصولات زراعی و باغی بسیار بالا می باشد( هزینه بذور هیبرید و نحوه کاشت، داشت و برداشت و بسته بندی) هر گونه کوتاهی در حفظ مزرعه می تواند منجر به خسارات غیر قابل جبران برای کشاورزان گردد.
تنوع آفات و بیماری های تهدید کننده در کشت های سبزی و صیفی بسیار بالاست و به اختصار می توان موارد زیر اشاره نمود:
سفید بالک های ناقل ویروس، انواع شته و زنجرک ها، بوته میری ناشی از قارچ های پیتیوم، فیتوفترا و رایزکتونیا، پژمردگی آوندی ناشی از قارچ فوزاریوم و ورتیسلیوم، سفیدک های سطحی و داخلی، بیماری های ناشی از باکتری ها و مایکوپلاسما، انواع کنه ها، انواع لاروهای برگخوار پروانه ها و سوسک ها، کرم هلیوتیس، کرم های طوقه بُر یا آگروتیس، مینوزها، لکه موجی آلترناریایی، آنتراکنوز، قارچ سپتوریا، کپک خاکستری ناشی از بوتریتیس، گل جالیز، انواع ویروس ها، کرم مفتولی، نماتد ها مانند نماتد مولد غده در ریشه، بید کلم و….
منابع:
مـرکـز آمـار ایـران، 1397. معاونت آمار و اطلاعات سازمان مديريت و برنامه ريزي استانها.
وضعیت تولید بذور هیبرید در کشور: با تأکید بر بذور سبزی و صیفی، مرکز پژوهش های مجلس
آفات و بیماری های بادمجان
بادمجان بومي نواحي گرم بوده و در مقابل سرما حساس است دماي كمتر از 16 درجه سانتيگراد خسارت به بارمي آورد. براي توليد بادمجان، يك فصل رشد طولاني حدود 120 روز نياز است. بهترين رشد بادمجان دردماي 21 تا 29 درجه سانتـيگراد است مجموع توليد بادمجان دنيا حدود 45 ميليون تن است. چين با 29 ميليون تن و هند با 12 ميليون تن و جمهوري اسلامي ايران با 1.3 میلیون تن رتبه هاي اول تا سوم توليد دنيا را در اختيار دارند( فائو )
مهمترین آفات بادمجان در ایران
آفات و بیماری های پیاز
پیاز خوراکی سبزی بسیار مهمی است که بخش خوراکی آن يعنی سوخ به دلیل دارا بودن پروتئین، قند، ویتامین ها و مواد معدنی به اشکال مختلف استفاده می شود. سابقه کشت اين گیاه به پنج هزار سال پیش بر می گردد.
مهمترین آفات پیاز در ایران
آفات و بیماری جالیز
گیاهان جالیزی از خانواده کدوئیان بوده و شامل هندوانه، انواع خربزه و انواع کدو می باشد.هندوانه از خانواده کدوئیان، بومی مناطق گرم آفریقاست و در قرن شانزدهم به اروپا آورده شده و سپس از اروپا به آمریکا منتقل و کشت آن شروع شد. از بعضی نوشته ها چنین مشهود است که مصریان قدیم و اسپانیاییها هندوانه را می کاشتند و از میوه آن استفاده می نمودند. هندوانه یک گیاه فصل گرم است و نسبت به گرما بیشتر از سایر گیاهان تیره کدوئیان مقاوم است. هندوانه مخصوص مناطقی با تابستان طولانی و گرم است. از این رو تابستانهای خشک و یا نسبتاً مرطوب برای آن مناسب است. شیوع بیماریهایی که به برگ آن حمله میکنند در نواحی مرطوب بیشتر از نواحی خشک است. در مناطقی که طول دوره گرما کمتر از 120 روز است باید از ارقامی استفاده کرد که میانرس و یا زودرس باشند. در غیر اینصورت میوه نارس باقی می ماند و شیرین نمی شود (دانشور، 1379)
مهمترین آفات جالیز در ایران
آفات و بیماری های چغندر قند
چغندر vulgaris Beta گیاهی از خانواده Chenopodiacea می باشد که همانند سایراعضـاي ایـن خـانواده در مقابـل تنش شوري مقاومت مناسبی دارد. به نظر می رسد خاستگاه گیاه چغندرقند در مناطق غرب آسیا و سواحل مدیترانه بوده است. قـدیمی ترین اسناد نشان میدهد که گونه هایی احتمالا از نوع برگی چغندرقند حدود 800 سال قبل از میلاد در باغ پادشاه بابـل کشـت مـی شـده است
مهمترین آفات چغندر قند در ایران
آفات و بیماری های خیار
محصول خيار با سطح زير كشت حدود 3420 هكتار بيش از 90 درصد سطح زير كشت محصولات سبزيجات گلخانه اي كشور را تشكيل مي دهد. در مقياس جهاني ايران با توليد ساليانه بيش از 2 ميليون تن خيار پس از چين و تركيه در رتبه سوم توليد اين محصول قرار دارد. خيار گياهي مناسب براي مناطق گرمسيري و نيمه گرمســيري اســت. حداقل دما برای جوانه زدن بذر خیار 12 درجه ســانتیگراد و مناسب ترين دامنه دمائي براي رشــد و توليــد ميوه 23 تا 27 درجه سانتيگراد است.
مهمترین آفات خیار در ایران
بیماری های گوجه فرنگی
گوجه فرنگی یکی از محصولات مهم کشاورزی در ایران است و سالیانه به میزان پنج میلیون و هشتصد هزارتن تولید می شود و از این لحاظ ایران رتبه هفتم تولید گوجه فرنگی را در دنیا دارد. بر اساس آمار وزارت جهادکشاورزی، سالانه حدود 30 درصد محصول گوجه فرنگی در مراحل مختلف، پس از برداشت دچار ضایعات می شود و ضررهای اقتصادی هنگفتی را به تولید کنندگان وارد می سازد. به طورکلی گوجه فرنگی محصول فصل گرم است که براي رشد و نمو و تولید محصول نیاز به دماي 27-18 درجه سانتیگراد داشته و نسبت به دماهاي پایین حساسیت نشان می دهد. میانگین دما براي پرورش این محصول بایستی بالاتر از 16 درجه باشد. به این منظور جهت کشت گلخانه از ارقام رشد نامحدود ( Indeterminate) و جهت کشت در فضای باز از ارقام نیمه محدود (determinate Semi) استفاده می شود ارقام گلخانه ای از تولید بالایی برخوردار بوده و میزان عملکرد آن تا 6 برابر نیز گزارش شده است. محصول این ارقام بیشتر به مصرف تازه خوري می رسد.
مهمترین آفات گوجه فرنگی در ایران
آفات و بیماری های یونجه
یونجه (Medicago sativa) گیاهی چند ساله بوده و یکی از مهمترین و با ارزشترین گیاهان علوفه اي می باشد که بشر آن را به درستی به عنوان یک گیاه با ارزش براي تغذیه دام تشخیص داده است. يونجه تنها گياه علوفه اي است كه پيشينه كاشت آن به پيش از ثبت تاريخ بـاز مـي گـردد . بر پايـه تحقيقـات انجـام شـده، مبـدأ اصلي يونجه جنوب غربي آسيا و به وي ژه منطقه ايران نام برده شده است. در بعضی مناطق کشور که فصل رویش طولانی است، این گیاه می تواند تا 25 تن علوفه خشک در هکتار تولید کند. این گیاه به علت دارا بودن پروتئین، مواد معدنی، ویتامین و دیگر مواد، ارزش غذایی زیادي داشته و افزون بر آن کشت این گیاه به تجدید مواد آلی خاك، اصلاح خصوصیات فیزیکی خاك و بهبود حاصلخیزي آن کمک می کند.
