علف هرز سیب زمینی چه نقشی در آسیب به مزارع سیب زمینی دارد؟

سیب زمینی به دلیل ظرفیت بالای تولید انرژی در واحد سطح، از محصولات راهبردی کشور است. از مهمترین عوامل محدود کننده تولید سیب زمینی، علفهای هرز آن می باشند که قادرند از طریق رقابت در مصرف منابع موجود مزرعه شامل: آب، نور، موادغذایی و فضا، عملکرد را به شدت کاهش دهند. همچنین علف های هرز همواره پناهگاه و میزبان حد واسط آفات و بیماری ها بوده و شدت خسارت بر محصول سیب زمینی را افزایش می دهند.

 

آزمایشات ثابت کرده است که علفهای هرز، ضمن کاهش میزان تولید محصول، منجر به کاهش در صفات مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی بوته سیب زمینی، از قبیل کاهش ماده خشک کل بوته، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد غده، دوام شاخص سطح برگ، درصد جذب و راندمان نور و تعداد شاخه فرعی سیب زمینی می شوند. 

با توجه به تنوع در فراوانی گونه، تراکم و زمان رویش علف های هرز در مناطق مختلف و همچنین مدیریت مزرعه ای متفاوت در کاشت، داشت و برداشت سیب زمینی، ارایه یک روش ثابت مدیریتی برای کنترل علف های هرز این محصول امکان پذیر نبوده و ترکیبی از روش های ارایه شده در این دستورالعمل متناسب با امکانات موجود جهت مدیریت علف های هرز، هم راستا با مدیریت مزرعه توصیه می گردد.

علفهای هرز سیب زمینی چطور خسارت ایجاد می کنند؟

بخش مهمی از عملکرد محصول تحت تأثیر کنترل مطلوب علفهای هرز و سایر عوامل زنده محدود کننده رشد مثل آفات و بیماریها می باشد. علفهای هرز بر سر نور، آب، مواد غذایی و فضا با سیب زمینی رقابت می کنند. این رقابت بسته به نوع، تراکم و زمان رویش آنها و شرایط مزرعه و منطقه به نسبتهای مختلف باعث کاهش محصول می گردد.

میزان خسارت علف های هرز در سیب زمینی بسیار متفاوت و بین 16 تا 76 درصد متغیر است (هاتچینسون2012). علفهای هرز ضمن خسارت مستقیم به محصول، ممکن است میزبانهایی برای انواع آفات نظیر: سوسک کلرادو، بیماریهای ساق سیاه و پژمردگی باکتریایی  و حتی نماتدها مثل نماتد سیست طلایی سیب زمینی باشند.

برخی از علفهای هرز به طور مستقیم از خود بوته سیب زمینی تغذیه میکنند، مانند انگل سس و گل جالیز که باعث ضعف شدید گیاه و در نتیجه افت محصول تا  100 درصد می شوند. بعضی از علفهای هرز به وسیله اندام های خود، مثل ریشه و ریزومهای قوی به غده های سیب زمینی رخنه کرده و باعث خسارت به محصول می شوند(مرغ و قیاق).

بسیاری از علفهای هرز خصوصاً علفهای هرز انتهای فصل، باعث کاهش کارایی ماشین های برداشت میگردند (پیچک صحرایی). علاوه بر این به دلیل به بذر نشستن علفهای هرز آخر فصل، میزان بانک بذر خاک افزایش یافته که مشکلاتی برای کشت سال بعد به همراه خواهد داشت(جاهدی 1384). تمام این عوامل علاوه بر کاهش کمی محصول، باعث کاهش کیفیت محصول و بروز بیماریهای مختلف خصوصاً بیماریهای انباری و نابودی میزان زیادی از محصول در زمان نگهداری غده ها برای مصارف خوراکی و استفاده بذری برای کشت سال بعد خواهد شد.

آشنایی با مهمترین علفهای هرز مزارع کشور

مهمترین علفهای هرز مزارع سیب زمینی با توجه به تنوع کشت سیب زمینی در اقالیم مختلف کشور، مناطق مهم و عمده تولید سیب زمینی را به سه دسته میتوان تقسیم نمود :

الف: مناطق سردسیری شامل: اردبیل، تبریز، فریدن، همدان، چهارمحال و بختیاری، مشهد و شاهرود که 31 درصد سطح زیر کشت سیب زمینی کشور در این مناطق تولید میشود.

ب: مناطق نیمه گرمسیری شامل: گرگان و حومه شهر اصفهان که حدود 90 درصد سطح زیر کشت در این مناطق وجود دارد.

ج: مناطق گرمسیری شامل: هرمزگان، خوزستان، جنوب ایالم، جنوب کرمان و میناب که حدود 0 درصد سطح زیر کشت در این مناطق انجام میشود.

عوامل زیادی در تغییر گونه های علف های هرز و تراکم آن در مناطق مختلف نقش دارند مانند، میزان بارندگی، دما، بافت و میزان مواد آلی خاک، ارتفاع از سطح دریا، سیستمهای تناوبی، شیوههای زراعی و بسیاری عوامل دیگر.

علف های هرز دائمی مختلف مثل پیچک صحرایی نیز که خصوصا در غرب کشور بسیار شیوع داشته و هر ساله خسارت زیادی در طول فصل رشد و همچنین در زمان برداشت به محصول سیب زمینی وارد می سازد. علف های هرز یک ساله سلمه تره و از انواع تاج خروس ها نیز با انتشار عمومی در تمام مزارع کشور به محصول خسارت وارد می سازند. حضور علف هرز تاجریزی سیاه که به دلیل زمان رویش خود معمولا از کنترل توسط علف کش متریبیوزین در امان می ماند و به عنوان علف هرز شایع مزارع سیب زمینی کشور مطرح شده است.

مدیریت تلفیقی علف های هرز سیب زمینی

مطالعات انجام شده حاکی است که مدیریت تلفیقی از جمله مناسبترین راه کارهای کنترل علفهای هرز سیب زمینی می باشد. در سرتاسر جهان حدود 250 گونه علف هرز مهم وجود دارد که از این بین حدود 50 گونه در مزارع سیب زمینی یافت می شوند.

علفهاي هرزی که همزمان با چغندرقند جوانه زده و در طول دوره رشد این گیاه را همراهی می کنند، می توانند تا 80 درصد موجب کاهش عملکرد سیب زمینی  شوند.

در مدیریت تلفیقی علف های هرز، سه هدف دنبال می شود.

• افزایش توان رقابتی گیاه اصلی از طریق مدیریت زراعی مناسب، 
• کاهش تراکم علف هرز در زمان جوانه زنی گیاه زراعی 
• پایین نگه داشتن نسبت علف های هرز به وسیله تغییر دادن روشهای مدیریتی. آزمایشات متعددی در رابطه

 

دستورالعمل مدیریت علف هرز سیب زمینی قبل از كاشت

مدیریت علف های هرز بخشی از مدیریت تولید محصول در مزرعه است که رعایت آن اصول، موجب داشتن مزرعه ای سالم با سرعت رشد بالا و در نتیجه افزایش قدرت رقابت بیشتر با عوامل خسارت زا، خصوصا علف های هرز خواهد شد. در زیر به مهمترین موارد و نکات قابل توجه قبل از اقدام به کاشت سیب زمینی اشاره میگردد.

 

انتخاب منطقه مناسب كاشت:  

در انتخاب منطقه مناسب جهت کاشت سیب زمینی خصوصا در مزارع تولید بذر باید عوامل اکولوژیکی منطقه را در نظر گرفت. سیب زمینی گیاهی است با سیستم ریشه ای ضعیف و نسبتا سطحی، بنابراین تولید آن در مناطقی که دارای شرایط آب و هوایی خنک و معتدل باشد دارای بالاترین عملکرد خواهد بود. تولید در مناطق با تابستانهای گرم و خشک به دلیل فراهم بودن محیط پر تنش، به ویژه از لحاظ رطوبتی و حرارتی، روی کاهش عملکرد و افزایش خسارت علف های هرز موثر خواهد بود، همچنین به دلیل احتمال بروز برخی از بیماریهای قارچی مانند بیماری نقطه سیاه، بیماری باکتریایی، اسکلب معمولی و افزایش خسارت آفاتی مانند کنه دولکهای و زنجرک سیبزمینی، موجب ضعف و کم سبزی مزرعه شده و نهایتا فضا برای رشد علف های هرز و خسارت بیشتر آن به محصول فراهم می شود. بنا براین تولید و کاشت در مناطقی که از لحاظ آب وهوایی در فصل تابستان خنک و معتدل تر هستند توصیه می شود(بختیاری و همکاران، 1396)

آفات و بیماریها در مزارع ناهموار و کلوخه دار  بیشتر می باشد در نتیجه ضعف مزرعه موجب کاهش قدرت رقابت گیاه و نهایتا خسارت بیشتر علفهای هرز میگردد. بنابراین در انتخاب مزارع با بافت خاک یکنواخت و نسبتا سبک و حاصلخیز با شیب کم میتوان ضمن کاهش خسارت برخی از آفات و بیماریها، به راحتی مدیریت علف های هرز را با صرف هزینه و انرژی کمتر انجام داد.

 

برنامه كوددهی در زمان كاشت :  

مدیریت تغذیه و حاصلخیزی خاک از راه کارهای اساسی برنامه مدیریت تلفیقی علفهای هرز در زراعت سیب زمینی به شمار می رود. مدیریت تغذیه گیاه باید به گونه ای باشد که شرایط لازم جهت رشد یکنواخت و بهتر اندامهای هوایی و غده ها را در تمامی طول دوره رویش فراهم نماید. جهت این کار می توان با انجام آزمون خاک برای آگاهی از میزان عناصر غذایی و حاصلخیزی خاک اقدام نمود.

در شرایط تغذیه نامناسب و کمبود عناصر غذایی، شدت فعالیت برخی از آفات( زنجرکها) و گسترش بیماریها ( لکه موجی یا آلترناریا ) و ظهور نشانه های زوال و پیری زودرس در برگها، به ویژه در اثر کمبود نیتروژن در مزرعه مشاهده می شود.

انتخاب بذر سالم و آماده سازی غده ها قبل از كاشت : 

در زراعت سیب زمینی اصطلاحاً به غده های مورد استفاده جهت کشت، بذر اطلاق می گردد. امروزه ثابت شده است داشتن بذر سالم عاری از بیماریها و با کلاس بذری بالا نقش به سزایی در عملکرد مطلوب دارد.

بذر سالم، موجب داشتن مزرعه قوی با قدرت رقابت بالا با علفهای هرز و باعث کاهش خسارت آن می گردد. از طرفی خود ارقام نیز دامنه تحمل مختلفی نسبت به رقابت علفهای هرز دارند( خالقی و همکاران 1386 ) هرچه ارقام دارای سرعت رشد بیشتری خصوصا در ابتدای فصل باشند خسارت علف- های هرز به شدت در آن کاهش می یابد.

پیش جوانه دار کردن غده های سیب زمینی:

یکی دیگر از مسایلی که قبل از کاشت باید برای آن برنامه ریزی نمود، پیش جوانه دار کردن غده های سیب زمینی است. این روش خصوصا برای کشت های دیر که به گرما برخورد می کند بیشتر اهمیت دارد زیرا باعث افزایش سرعت رشد، استقرار زودتر بوته در مزرعه، کاهش حداقل یک دور آبیاری و کاهش رقابت عوامل کاهنده محصول مثل علف های هرز میگردد

آماده سازی بستر كاشت بذر:   

آماده سازی مناسب بستر کاشت، اولین قدم در عملیات مزرعه ای است که می تواند عملکرد کمی و کیفی محصول تولیدی را تحت تاثیر خود قرار دهد. انجام عملیات خاکورزی اولیه یا شخم در شرایط رطوبتی مناسب ضمن تهیه بستری یکنواخت و بدون کلوخه باعث کاهش حجم و هزینه عملیات خاکورزی ثانویه نیز می شود.

تهیه بستر مناسب در شرایط رطوبتی مطلوب می تواند در مدیریت بهتر آبیاری، عمق کاشت یکنواخت و مناسب غده های سیب زمینی، ایجاد پشته هایی به اندازه دلخواه، فراهم آوردن شرایط جهت رشد هماهنگ بوته ها و خروج جوانه ها از خاک و مدیریت بهتر علفهای هرز به دلیل پخش یکنواخت تر علفکشهای خاک کاربرد در مزرعه به سبب عدم وجود کلوخه و در نتیجه کاهش خسارت ناشی از آن را ایجاد کند.

رعایت تراكم بوته مناسب: 

در اکثر گیاهان زراعی، تراکم گیاه به تعداد بوته در واحد سطح اطلاق می شود. در گیاه سیب زمینی، تراکم، متاثر از تعداد ساقه در واحد سطح است و عملکرد محصول به شدت وابسته به تعداد تولید ساقه در بوته است. تعداد ساقه نیز تحت تاثیر عواملی از قبیل نوع رقم، سن فیزیولوژیکی بذر و شرایط محیطی بستر کاشت بذر می باشد. آزمایشات نشان داده است که اختلاف معنی داری بین حضور علف هرز در مزرعه بر تعداد ساقه اصلی بوته سیب زمینی وجود ندارد( گلزردی و همکاران 1386)اما افزایش تعداد ساقه و تراکم بوته در مزرعه بر کاهش میزان خسارت علف های هرز بسیار تاثیر گذار است.

رعایت تناوب زراعی :

تناوب زراعی یکی از مهمترین روشهای مدیریت تلفیقی برای جلوگیری از افزایش تراکم علفهای هرزی است که با محصول سیب زمینی تطابق یافته اند.

بعضی از علفهای هرز دارای نیازهای مشابه و مشترکی با سیب زمینی هستند و دوره رشد و چرخه زندگی یکسانی با آن دارند، به همین خاطر، این علف های هرز در مزارع سیب زمینی از فراوانی بیشتری برخوردار هستند. مثل علف هرز سلمک، انواع تاج خروس و تاجریزی.

 تغییر الگوی کشت گیاهان زراعی در یک مزرعه باعث تغییراتی در شرایط خاص آن محصول، تاریخ کاشت، نوع سموم، شیوه آبیاری و کوددهی، رقابت گیاه زراعی و عملیات خاک ورزی و غیره ایجاد می کند که این تغییرات فصلی موجب عدم سازگاری و استقرار علف هرز در مزرعه خواهد شد و نتیجه آن، تعادل نسبی در بین گونه های مختلف جمعیت علفهای هرز می باشد.

در مجموع، موفقیت تناوب زراعی در مدیریت تلفیقی علف های هرز، بستگی به توانایی کنترل مطلوب علفهای هرز موجود در مزرعه و در آن محصول دارد. تناوب زراعی باعث جلوگیری از غالب شدن یک گونه علف هرز در مزرعه می شود، اما ممکن است باعث ایجاد تنوع در گونه های علفهای هرز در همان مزرعه نیز گردد. تناوب زراعی در مناطق مختلف کشور بسته به شرایط اقلیمی و تنوع کشت محصولات آن منطقه متفاوت است، ولی بهتر است در تناوب سعی شود از محصولات پهن برگ و نازک برگ استفاده شود تا با کاربرد علفکش های متفاوت، از استقرار و غلبه علف های هرز خاص در مزرعه جلوگیری شود.

بهترین توصیه تناوبی برای سیب زمینی استفاده از غلات مثل گندم، جو و ذرت و از حبوبات، یونجه در مناطق مستعد کشت این محصوالت است. بهتر است جهت جلوگیری از شیوع برخی بیماری ها از لوبیا در تناوب با سیب زمینی استفاده نشود. (بختیاری و همکاران 1396)

رعایت تاریخ كاشت مناسب:

تاریخ کشت سیب زمینی به شرایط اقلیمی منطقه، رقم مورد استفاده، تناوب زراعی مزرعه و اهداف تولید محصول، تولید بذری، خوراکی یا صنعتی بستگی دارد. درصورت مساعد بودن شرایط محیطی، کشت زودتر با استفاده بیشتر محصول از مولفه های دمای مناسب و بارندگی موثر، با تولید بیشتر محصول همراه است.

در زراعت سیب زمینی ثابت شده است که کشت زودتر می تواند خسارت بعضی از علفهای هرز، مثل انگل گل جالیز را به نحو چشمگیری کاهش دهد و به دلیل دمای مناسب رشد سیب زمینی در ابتدای فصل، قدرت رقابت سیب زمینی با سایر علف های هرز نیز افزایش می یابد(جاهدی و جعفری 1384)   

 

كنترل شیمیایی علف هرز سیب زمینی : 

آخرین گام در مدیریت علفهای هرز مزارع سیب زمینی، به کارگیری سموم شیمیایی( علفکش) است.  در این روش می بایست، با آگاهی از جایگاه ویژه علفکشها در بین عوامل کنترلی و آثار مخربی که استفاده نادرست از آنها ممکن است در محیط زیست ایجاد نمایند سعی در استفاده صحیح آن در تولید محصول داشت. در انتخاب علفکشها می بایست به عواملینظیر گونه های علفهرز شایع در سطح مزرعه،بافت خاک، میزان موادآلی خاک، اسیدیته خاک و تناوب زراعی توجه نمود.

کارایی علف کشها تحت تاثیر شرایط فصلی تغییر می یابد. از این رو نتیجه حاصل از کاربرد علف کش ها در سالهای مختلف یکسان نیست. در استفاده از علفکشهای پس رویشی، زمان کاربرد آن از اهمیت خاصی برخوردار است. مرحله رشدی علف هرز به میزان زیادی بر کارآیی علفکش تاثیر می گذارد.

اگر چه هیچ یک از علفکشها به تنهایی قادر به کنترل تمامی علف های هرز مزرعه نخواهد بود، لیکن کاربرد توأم علفکشهای پیش رویشی و پس رویشی و یا اختلاط مجاز آن ها موجب افزایش اثر بخشی و طول دوره کنترل علف های هرز می گردد (جاهدی و شیمی1380 جاهدی و خلقانی 1386.جاهدی 1396). به خاطر بسپاریم كه: علف كش را همیشه با رعایت اصول ایمنی، به اندازه، به هنگام، به جا، به قاعده و درست و در تلفیق با روشهای غیر شیمیایی مصرف كنیم.

 

علفکش های کاربردی در مزارع سیب زمینی :

• سنکو کیمیا  کاوش :

سنکو کیمیا علفکش سیستمیک و انتخابی است، بر اساس ماده موثره متریبوزین از خانواده شیمیایی تریازینونها که از طریق ریشه ها، برگ و ساقه علف های هرز جذب می شود.

با توجه به فرمولاسیون سوسپانسیون و همراه داشتن پیمانه مدرج اندازه گیری میزان مصرف دقیقتر، آسانتر و ایمن تر فراهم می باشد.

همچنین سنکو کیمیا شرکت کاوش با فرمولاسیون  SC 48%  بسته به شرایط 750 سی سی تا یک لیتر در هکتار مصرف می گردد که برآیند استفاده از سنکو کیمیا به معنی کاهش 30 درصد ماده موثره در هکتار و آلودگی کمتر محیط زیست و کاهش معنا دار باقیمانده علفکش برای کشت بعدی می باشد (مدیریت و کاهش محدویت تناوب کشت)

میزان مصرف برای علف های هرز  پهن برگ  و نازک برگ سیب زمینی:  1 لیتر در هکتار

این علفکش غالبا به صورت پیش رویشی استفاده می شود. برای حصول بهترین نتیجه در کاربرد پیش رویشی این علف کش، انجام سمپاشی بعد از کاشت و آبیاری اول و قبل از سبز شدن سیبزمینی و علفهای هرز در مزرعه توصیه می گردد. این علف کش باید به صورت یکنواخت با استفاده از سمپاش بومدار پشت تراکتوری مصرف شود.

پس از سمپاشی با علفکش  سنکو کیمیا در سطح خاک، باید بین  3-2 روز، سطح خاک خشک باشد،  لذا از  آبیاری مزرعه خودداری شود  یا بارندگی در این بازه  روی ندهد . به دلیل قابلیت آب شویی و حرکت علفکش متری بیوزین توسط آب باران یا آبیاری به سمت عمق خاک و احتمال خسارت به بوته ها، از مصرف آن در خاکهای خیلی سبک باید اجتناب شود. در تهیه زمین باید دقت شود که کلوخه حداقل باشد و غده های سیبزمینی در عمق و فواصل یکنواخت کشت شوند.

سایر علفکش های پیشنهادی:

• ریم سولفورون

• هالوکسی فوپ آرمتیل کاوش 

• ستوکسیدیم کاوش 

• کلتودیم کاوش 

 

منابع:

• نظام آبادی، ن. جاهدی، آ. کرمی نژاد، م.ر. 1398.مقایسه کارایی فرمولاسیون جدید سنکور و تعدادی از نامهای تجاری علفکش متری بوزین در مزارع سیب
• زمینی. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور. شماره فروست 56639
•  احمدی، ع. 1381 .تعیین دوره بحرانی کنترل علفهای هرز در سیب زمینی. گزارش وزارت جهاد کشاورزی، موسسه تحقیقات آفات و بیماری- های گیاهی
•  بختیاری، م. ر. لغوی، م. جاهدی، آ. 1387. ارزیابی دستگاه کمبینات عملیات داشت زراعت های مکانیزه در کنترل علف های هرز. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی ایران. ش 33 (الف، صفحه 108-201
• بختیاری، م.ر. پرویزی، خ. جاهدی، آ. حسن آبادی، ح. درویشی، ب. سلطانی، ه و گودرزی، ف. 1396 .راهنمای سیب زمینی) کاشت، داشت، برداشت و انبارداری(. نشر آموزش کشاورزی. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. صفحه 266
• برجسته، ع. 1384 .دوره بحرانی کنترل علف های هرز سیب زمینی در شاهرود .مجموعه مقاالت اولین همایش علوم علف های هرز ایران.ص 167-173
• بلند اندام، ج. ق. 1375 .تعیین دامنه تحمل ارقام سیب زمینی به گل جالیز. گزارش نهایی بخش گیاهپزشکی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان.
• جاهدی، آ. جعفری، ع. 1384 .تعیین خسارت انگل گل جالیز و بررسی اقتصادی آن در محصول سیب زمینی در استان همدان. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور. شماره فروست 1070.
• جاهدی، آ. شیمی، پ. 1384 بررسی چند علفکش جدید در مزارع سیب زمینی. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور. شماره فروست 120.
• جاهدی، آ. 1384 مدیریت تلفیقی علفهای هرز مزارع سیب زمینی. تالیف. انتشارات نشر سپهر دانش. همدان. 120 صفحه
• جاهدی، آ. 1385 .کنترل آللوپاتیک علف های هرز در زراعت سیب زمینی. فصلنامه یافته های نوین کشاورزی. سال اول شماره 1 صفحه .1-15
• جاهدی، آ .زند، ا. 1393 .پی جویی مقاومت به علفکش متری بیوزین در علف های هرز مزارع سیب زمینی و بررسی کارایی نمونه های ساخت داخل و خارج کشور در شرایط مزرعه .گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور. شماره فروست 45917
• . جاهدی، آ. 1396. بررسی تکمیلی کارایی علفکش ریم سولفورون در مقایسه با علفکش های رایج در مزارع سیب زمینی استان همدان. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور. شماره فروست 51527
• جاهدی، آ .1397. امکان افزایش اثر بخشی علفکش ها با تلفیق و توالی آن ها در زراعت سیب زمینی .گزارش نهایی پروژه تحقیقی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور. شماره فروست 53272.
• خالقی، ف. حجازی، ا. زند، ا. اله وردی، ا. و جاهدی، آ. 1386 . بررسی توان رقابتی ارقام سیب زمینی با علف های هرز. مجله آفات و بیماری ای گیاهی. ش 1 ج 57صفحه 107-95
• خلقانی، ج.1389 .برنامه تحقیقات راهبردی مدیریت علف های هرز، سند برنامه راهبردی توسعه تحقیقات گیاه پزشکی کشور. ناشر موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور.456 صفحه.
• زند، ا.، باغستانی، م .ع.، پ .شیمی، ن .نظام آبادی، س .م .ر . موسوی و س .ک.موسوی، 1391. راهنمای کنترل شیمیایی علف های هرز محصوالت مهم زراعی و باغی ایران با رویکرد کاربرد صحیح و کاهش مصرف علف کش ها،( ویراست چهارم )با تغییرات اساسی جهاد دانشگاهی مشهد.
• سلطانی، ه. جاهدی، آ. مالمیر، ع. 1382. مقایسه تاثیر آبیاری بارانی بر روی آفات مکنده و بیماریهای قارچی، علفهای هرز و خواص کمی و کیفی ارقام سیب زمینی. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور. شماره فروست 874.
• شهبازی، ح. جاهدی، آ. و سراجوقی، م. 1390 .مدیریت علف های هرز مزارع سیب زمینی با افزایش کارایی خاکدهی و علفکش. چهارمین همایش علوم علف های هرز ایران. اهواز.
• شیر محمدی، ک.، ا .زند، م .ع .باغستانی و ع .ر .رهی، 1391، ارزیابی کارایی برخی علف کش ها در کنترل علف های هرز پهن برگ و باریک برگ درزراعت سیب زمینی)tuberosum Solanum. )مجله پژوهش های تولید گیاهی، جلد نوزدهم، شماره دوم .دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان .ص 53-52
• شیمی، پ. 9361 .بررسی امکان استفاده از شعله افکن به عنوان جایگزین علفکش پاراکوات در مزارع سیب زمینی. گزارش وزارت جهاد کشاورزی، موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی.
• گلزردی، ف. مندنی، ف. احمدوند، گ. سپهری، ع. جاهدی، آ. 1386 .واکنش شاخص های فیزیولوژیکی رشد سیب زمینی بر تراکم بوته و طول دوره کنترل علف های هرز. مجله پژوهش کشاورزی. ش 2 ج 9 .-11-27صفحه.
• موسوی، س.ک.زند، ا و صارمی، ح. 1384.کارکرد فیزیولوژیک و کاربرد علف کش ها. انتشارات دانشگاه زنجان.385صفحه.
• نظام آبادی، ن. جاهدی، آ. شریفی زیوه،پ. 1394.بررسی تاثیر علفکش جدید پندی متالین(پرول) بر کنترل علف های هرز مزارع سیب زمینی. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور. شماره فروست 4778
• نظام آبادی، ن. جاهدی، آ. کرمی نژاد، م.ر. 1397.بررسی کارایی علفکش متری بیوزین با نام های تجاری مختلف در مزارع سیب زمینی. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور. شماره فروست 54398.